Atasözleri
Atasözleri ilk söyleyeni belli olmayan, ilerleyen zaman, mekana bağlı olarak şekillenen, sözlü gelenek içinde doğup, gelişen ve günümüze ulaşan kısa ve özlü kalıplaşmış sözlerdir. Halkın yaşantı ve değerlerinden kaynaklanan atasözleri, konuşma diline deyiş güzelliği, kavram zenginliği, anlatım gücü katar.
Denizli’ye özgü Atasözleri
Halk Deyimleri
Asıl anlatımından uzaklaşarak yeni kavramlar meydana getiren kalıplaşmış sözlere deyim denilir. Deyimlerde halk yaşantısından, değerlerinden ve tecrübelerinden izler görülür.
Denizli’ye Özgü Halk Deyimleri
Alkış ve Kargışlar
Yöresel dille söylenmiş alkışlar:
Ninniler
Ninniler, annelerin süt emen çocuklarını uyutmak için söyledikleri manzum ve mensur sözlerdir. Ölçülü ölçüsüz söz ve tekerlemelerden oluşan ninniler, hece vezniyle sade bir dille söylenir. Dört mısralık olup bir bütün oluştur.
Kızım kızım kız kişi
İşte gelmiş yüz kişi
Yüz verene yüzdürü verdim
Bin verene bindiri verdim
Oğlum oğlum oyunda Yağlı çörek koynunda Ben oğlumu ararken Oğlum gelin koynunda
Ninniler deyim nendireyim
Çamdan beşik deldireyim
Ağlama oğlum babana göndereyim
Bin verene bindiri verdim
Asmaya vurdum salıncak Ellerine verdim oyuncak Şimdi babası gelecek Lokum şeker alıvecek
Maniler
Mani yaygın halk edebiyatı türüdür. Anonimdir. Ayaklı mani, cinaslı mani gibi türleri vardır. Genel olarak yedi heceli ve dört mısralı olurlar.
Tavas ilçesinde mani örnekleri
Tekerlemeler
Çal’dan, yöre halkının gözüyle çevre il, ilçe ve köylerin özelliklerini tanımlayan bir tekerleme örneği;
Nazilli’nin kızları geldill
Denizli kızları gül benizli
Honazlı kızları bardak boğazlı
Kaklık kızları kınalı keklik
Çardak içinde bulunmaz su içecek bir bardak
Belevi kızları elevi
Yazır delikli heybe hazır
İçikli ocağının başı sidikli
Neler ocağının başı keler, sapçılar kemikli
Şavlan peynirci, süller halıcı
Çal serek yidikleri yağlı börek
Aşağı Seyit’ten ümmet,
Yukarı Seyit’ten Memet,
al bunu dellalan ünlet…
Derleyen: Mürşide Akkeçeli